De tonusfunctie als zelfregulerende functie mag gezien worden als het complexe samenspel van verschillende onbewuste systemen die het bewegingsapparaat voorbereiden en inzetten tot actie, met een voortdurende tonusregulering als responsbeleid.
De eutonie als methode schenkt om te beginnen de volle aandacht aan het terugwinnen van de waarneming van het eigen lichaam in zijn directe wisselwerking met buiten. Tegelijk wordt het bewegingsapparaat met aandachtige betrokkenheid tot grotere soepelheid en beschikbaarheid bewerkt. Zo beoogt de eutonie het vermogen te ontwikkelen om adequaat op elke situatie te reageren en om op flexibele en soepele wijze in het leven te staan in het volle respect van de levensregulerende functies.
Een concreet voorbeeld van hoe eutonie tewerk gaat en waarop de eutonie steunt bij het beogen van een juister tonusevenwicht
Zonder het goed te beseffen benutten wij, in al onze houdingen en bewegingen, de ondergrond als draag- en afzetvlak. Want het is een eenvoudig gegeven dat wij, mensen en dieren op aarde, onderhevig zijn aan de zwaartekracht. Daarnaast is niemand van ons tot enige verplaatsing in staat waren we niet uitgerust met een intern samenhangende botstructuur. Het is juist deze botstructuur, die in samenspel met het draagvlak, onze oorspronkelijke steunbron vormt. (zie Alain Bertoz Simplexité) Jarenlange ervaring laat ons toe vast te stellen dat wij, in de huidige omstandigheden, ons aan dit samenspel met de evidente steunbiedende ondergrond onttrekken. Daardoor krijgt een belangrijk deel van het spierstelsel onterecht een steungevende taak opgedrongen, dat om zo te zeggen voor ‘bot’ moet spelen. Terwijl het spierensemble dat instaat voor het natuurlijk oprichtingsreflex, ons geschonken door de evolutie, uitdooft. De gevolgen zijn vaak verkort en verhard spierweefsel. Bovendien gaan inspanningen gepaard met overinvesteringen die meestal niet meer in verhouding zijn met de in potentie aanwezige steun.
Om de één of andere reden hebben we ons dus massaal van deze basale wetmatigheid afgewend. Wij hebben het trouwens niet altijd door hoe onze huidige leefwijze hierin een doorslaggevende rol speelt. Zo plegen we een leven lang roofbouw op ons gestel. Vermoeidheid en talloze andere lichaamsklachten zijn hiervan het gevolg. Niet in het minst leiden de soms pijnlijke chronische verkortingen tot een scheeftrekking van onze eigen architectuur, waardoor de invloed op de levensregulerende functies niet te onderschatten is. Deze belasting doet namelijk onophoudelijk een beroep op het ortho-sympatische zenuwstelsel, waardoor we een constante vorm van stress onderhouden.
Is deze (vitale) tonusregulerende functie bedreigd door onze leefwijze?
De drukte van gezins- en beroepsleven, de veelheid aan taken en verantwoordelijkheden kan een mens motiveren, maar ook overspoelen. Het niet meer overzien van een situatie kan als ‘gevaarzone’ door het organisme geïnterpreteerd worden…het sympathisch stelsel wordt opgedreven…maar we lopen meestal onszelf voorbij, wij zitten in de auto en zijn reeds in de winkel, wij plannen voor een gans jaar en gaan voorbij aan het ‘nu’. , ook al hebben wij af te rekenen met hoofdpijn, nek- rugklachten en hoge bloeddruk of is de uitputting nabij. Net de veronachtzaming van de natuurlijke signalen die toelaten bij te sturen, maakt dat ze verstompen. De ontregeling is de volgende stap. Zelfs wat langzamer leven kost moeite, alsof we iets hebben afgeleerd. Genieten van een eigen ritme en op adem komen is soms ver weg.
Hiernaast spreken we niet eens van onze moderne beeldcultuur en virtuele wereld, de overspoelende sociale media, de aanwezige geluidsdrukte, en de niet te onderschatten emotionele en traumatische restspanningen in het lichaam.
De taak van de eutonie : de tonusaanpassing weer soepel op gang brengen
De juistere spanning ontstaat wanneer onze oorspronkelijke steunbron zijn steungevende functie op een constante manier opnieuw toegewezen krijgt. Onze dagelijkse bezigheden verrichten we over het algemeen in een opgerichte houding: of we zitten, of we staan, of we lopen…Het zijn houdingen waarin de raakvlakken met de grond tot een minimum herleid zijn en amper geregistreerd worden. Meestal gaat de aandacht dan ook naar de taken die intussen moeten uitgevoerd worden…Als mens heeft elkeen, vervreemd van zijn steunbron, onbewust een manier gezocht om, in het dagelijks functioneren, de eigen gestalte en het eigen gewicht op te vangen, met specifieke spanningspatronen tot gevolg.
Willen wij in de eutoniepraktijk tot een beter tonusevenwicht komen zal de aandacht op de eerste plaats steeds weer in de richting van de raakvlakken worden gestuurd om deze waar te nemen. Het spreekt vanzelf dat het liggend werken de meeste kansen schept om de wisselwerking tussen het lichaam en zijn ondergrond te ontdekken. Bewustwording van de raakvlakken is van fundamenteel belang om de grond als draagvlak te kunnen ervaren, de effecten op de eigen weefsels te kunnen registreren en de vruchten hiervan in het dagelijkse leven te kunnen plukken. Het is de bedoeling om tijdens de verschillende oefenmomenten de wisselwerking tussen lichaam en steunbiedend raakvlak steeds meer bewust waar te nemen en te bespelen. Het is juist het besef van dit ingenieus samenspel dat na verloop van tijd zal toelaten om de verticale houding, zitten en opstaan, tillen en dragen, steeds meer moeiteloos aan te gaan.
Van over-investeren naar desinvesteren
Hoe sneller we aanvoelen wanneer we neigen om ons aan het steunvlak te onttrekken, hoe minder snel we weer vervallen in een onnodige belasting van bepaalde lichaamsgebieden. Wat voelt de persoon gebeuren tijdens een gedreven gesprek, uren computeren of eenvoudigweg tandenpoetsen? Het leerproces is er dus onder andere op gericht dit surplus aan inspanningen stelselmatig af te bouwen en voortaan niet meer kracht te zetten dan nodig is. De cursist, jong of oud leert zelf telkens weer bij overinvestering te desinvesteren. Hij mag bewegingseconomie ervaren. Hij neemt hierin zijn verantwoordelijkheid om zich af te stemmen op dé referentie voor een juister tonusevenwicht; namelijk het samenspel van de dragende grond.
Daarnaast heeft de persoon meestal een rustgevoel kunnen terugwinnen en weer kunnen proeven van een zeker welbehagen. De natuurlijk herstelfunctie komt weer op gang, dank zij het parasympatisch zenuwstelsel, de bloedsomloop verbetert, de ademhaling verdiept, de persoon recupereert en de levensregulerende functies geraken beter afgestemd op elkaar. Bovendien werd ook de huid vanaf de eerste eutoniesessie tot aandachtig tactiel voelen gestimuleerd.
Kortom : Eutonie functioneert ondermeer op:
- waarnemen van de continue wisselwerking binnen / buiten met prioritair de wisselwerking persoon/grond
- waarnemen van een gewekte huid als tactiel contactorgaan, als levendige en vormgevende omhulling en grens
- de somatosensorische representatie bij houding en beweging
- de soepelheid en beschikbaarheid van het volledige bewegingsapparaat
- de spiegelneuronen bij afstemming en partnerwerk
- hervinden van de natuurlijke herstelfuncties
- beluisteren van de lichaamssignalen
- lichaamsgeheugen
- capaciteit tot bewustwording, zelfobservatie en receptiviteit
Wat kan de eutonie u bieden:
De eutoniepedagogie biedt een ‘levenslang’ leerproces aan. Op basis van haar 8 eutoniebeginselen wekt zij de aandacht tot een fijner, globaler en sensibel lichaamsbesef. De persoon wordt gemotiveerd om in de dagelijks omgang een juistere afstemming te vinden en een genietbare, vervullende levenshouding. Deze methode richt zich tot jong en oud…